NDĐT – Sáng 9-10 (ngày 1-7 Chăm lịch), tại tháp Pô Klông Ga rai, phường Đô Vinh, TP Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, nơi thờ vị vua Pô Klong Garai (1151 – 1205), người được dân tộc Chăm suy tôn là “Thần Thủy lợi”, hàng nghìn đồng bào Chăm tại hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận đã chính thức tổ chức Lễ hội Ka-tê năm 2018 theo nghi lễ truyền thống tại các đền tháp. Lễ hội Ka-tê truyền thống của đồng bào dân tộc Chăm đã được Nhà nước đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, năm 2017.
Biễu diễn văn nghệ trong lễ rước y trang của nữ thần xứ sở Pô Inư Nưgar từ thôn Giá, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam, về làng Chăm Hữu Đức, huyện Ninh Phước.
Đồng bào Chăm theo đạo Bà-la-môn xem Lễ hội Ka-tê là ngày Tết hằng năm của cộng đồng mình. Đây là dịp để tưởng nhớ về tổ tiên, các vị thần đã độ trì làm mưa thuận gió hòa cho bà con sản xuất được mùa, mọi gia đình được no cơm, ấm áo.
Một ngày trước khi diễn ra lễ hội chính thức, tại các đền tháp Pô Nưgar ở thôn Hữu Đức, tháp Pô Rômê ở thôn Hậu Sanh, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước, hàng nghìn đồng bào dân tộc Chăm, Ra Glai đã tề tựu, làm lễ đón rước y trang của nữ thần Pô Nưgar – Thần mẹ thủy tổ của người Chăm. Tương truyền, vị thần này đã dạy cho con cháu trồng lúa, trồng bông, dệt vải và các phong tục cúng trong lễ hội được lưu giữ đến ngày nay.
Lễ hội là tấm gương phản chiếu sinh hoạt của cộng đồng người Chăm, bởi trong thời khắc diễn ra lễ hội, mọi người như cảm nhận được sự hội tụ tất cả những tinh hoa, giá trị kỹ – mỹ thuật cao nhất của nền văn hóa Chăm để cùng hòa với nền văn hóa của các dân tộc anh em, góp phần làm cho “vườn hoa văn hóa” của đại gia đình các dân tộc Việt Nam thêm phong phú.
Nhân dịp này, lãnh đạo tỉnh Ninh Thuận đã đến dự, tặng quà chúc mừng các vị chức sắc và đồng bào Chăm. Không khí lễ hội càng nhộn nhịp hơn với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ thu hút đông đảo người dân đến chung vui cùng tiếng trống Ginăng, tiếng kèn Saranai và vũ điệu truyền thống của thiếu nữ Chăm.
Nghi lễ chính thức tại tháp Pô Klong Garai kết thúc lúc 11 giờ cùng ngày. Trong ba ngày tiếp theo, tại các vùng đồng bào Chăm tổ chức nhiều hoạt động vui đón lễ hội, đi thăm hỏi, chúc nhau mọi sự tốt lành trong năm mới. Đây cũng là dịp để mọi người hóa giải những hiềm khích, mâu thuẫn xảy ra trong năm cũ, hướng tới đời sống dung hòa, đong đầy tình yêu thương tình làng nghĩa xóm….
Năm 2017, đồng bào Chăm Ninh Thuận vui mừng đón nhận bằng chứng nhận Lễ hội Ka-tê được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Giờ đây, có thể nói, Lễ hội Ka-tê không chỉ là niềm vui riêng của bà con dân tộc Chăm mà còn là một trong những ngày hội lớn của các dân tộc anh em Kinh, Chăm, Ra Glai ở Ninh Thuận.
Chùm ảnh các hoạt động diễn ra trong Lễ hội Ka-tê tại Ninh Thuận:
Các chức sắc của đồng bào Chăm thực hiện nghi lễ cúng thần linh, cầu xin được độ trì mưa thuận gió hòa… tại tháp Pô Klong Ga rai.
Chuẩn bị sản vật cho lễ cúng chính thức tại Lễ hội Ka-tê.
Du khách nước ngoài đến chung vui và tìm hiểu nét truyền thống độc đáo của đồng bào Chăm trong Lễ hội Ka-tê tại tháp Pô Klong Ga rai.
Đồng bào Chăm ở thôn Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước rước y trang của nữ thần xứ sở Pô Inư Nưgar từ thôn Giá, xã Phước Hà, do đồng bào Ra Glai trao trước một ngày để đưa đến làm lễ tại tháp Pô Klong Garai.
Đồng bào Ra Glai xã phước Hà, huyện Thuận Nam, biểu diễn đánh mã-la trong lễ cúng xin phép tổ tiên để mang y trang của nữ thần xứ sở Pô Inư Nưgar trao cho đồng bào Chăm.
Đồng bào Ra Glai xã Phước Hà, làm lễ cúng xin phép thần linh, tổ tiên trước khi mang y trang của nữ thần xứ sở Pô Inư Nưgar trao cho đồng bào Chăm chuẩn bị các nghi thức cúng đền tháp của Lễ hội Ka-tê.
Đông đảo đồng bào Chăm mang các lễ vật đến cúng dâng thần linh, tổ tiên tại tháp Pô Klong Grai trong ngày diễn ra lễ chính thức.
Lãnh đạo UBND tỉnh Ninh Thuận tặng quà chúc mừng Lễ hội Ka-tê cho các vị chức sắc và đồng bào Chăm tại tháp Pô Klong Garai.
Phụ nữ Chăm duyên dáng trong các vũ điệu múa quạt vui đón Lễ hội Ka-tê hằng năm.
Tiếng trống Ginăng với các nhạc điệu Chăm không thể thiếu trong Lễ hội Ka-tê.
* Cũng trong sáng 9-10, tại tháp Pô Sha Inư, TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Lễ hội Ka-tê năm 2018 của đồng bào Chăm ở tỉnh Bình Thuận được tổ chức với sự tham gia của đông đảo cộng đồng người Chăm ở các địa phương trong tỉnh.
Đây là Lễ hội của đồng bào Chăm theo đạo Bà-la-môn ở tỉnh Bình Thuận được phục dựng từ năm 2005 tại Di tích cấp quốc gia Pô Sha Inư với đầy đủ các nghi thức và các giá trị văn hóa dân gian truyền thống đặc sắc vốn có trong lịch sử, mang đậm yếu tố tâm linh, tín ngưỡng của đồng bào Chăm. Mang ý nghĩa tưởng nhớ tổ tiên, ông bà, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu; cầu mong cho sự hòa hợp lứa đôi, sự sinh sôi nảy nở của con người và vạn vật.
Sư Cả Thông Minh Toàn ở xã Hàm Phú, huyện Hàm Thuận Bắc (Bình Thuận), bày tỏ cảm xúc: “Lễ hội Ka-tê tổ chức tại Bình Thuận cho cả đồng bào Chăm theo đạo Bà-la-môn và đồng bào Chăm theo đạo Bà-ni, chúng tôi rất phấn khởi được Đảng, Nhà nước quan tâm hỗ trợ và tạo điều kiện cho bà con được tổ chức Lễ hội truyền thống của dân tộc mình tại tháp Pô Sha Inư, nhằm giữ gìn bản sắc văn hóa, qua đó góp phần bảo tồn và lưu giữ di tích văn hóa của dân tộc Chăm”.
Ông Ngô Minh Chính, Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) Bình Thuận cho biết, Lễ hội Ka-tê năm nay được Sở VH-TT-DL tỉnh nghiên cứu, tổ chức với nhiều hoạt động văn hóa bổ trợ, thu hút sự tham gia của đông đảo cộng đồng người Chăm đến từ sáu huyện trong tỉnh, gồm: Hàm Thuận Bắc, Bắc Bình, Tuy Phong, Hàm Thuận Nam, Hàm Tân và Tánh Linh; trở thành Lễ hội chung của cộng đồng người Chăm toàn tỉnh và là một trong các Lễ hội văn hóa tiêu biểu của tỉnh Bình Thuận có sức hấp dẫn du khách. Lễ hội không chỉ đáp ứng nguyện vọng, nhu cầu sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng của cộng đồng người Chăm địa phương mà còn góp phần vào việc quảng bá, giới thiệu hình ảnh, giá trị và nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Chăm đến du khách, phục vụ du lịch phát triển.
Em Đặng Thị Chiêm, người Chăm đến từ huyện Bắc Bình, phấn khởi cho biết: “Đây là lần thứ năm được trực tiếp tham gia biểu diễn tại Lễ hội, em thấy lễ hội rất vui và rộn ràng, cũng là dịp để cho mọi người hiểu thêm những nét văn hóa truyền thống của dân tộc Chăm chúng em, đồng thời làm cho mọi người gần gũi và đoàn kết với nhau hơn”.
Lễ hội Ka-tê tại di tích tháp Pô Sha Inư được tổ chức theo phong tục truyền thống với các nghi thức, như: các chức sắc tôn giáo Bà-la-môn, Bà-ni thực hiện cúng Lễ cầu an tại tháp chính; thỉnh và rước y trang Nữ Thần Pô Sah Inư lên tháp chính; Lễ tắm bệ thờ Linga – Yoni; lễ mặc trang phục, Đại lễ Ka-tê trước tháp chính.
Ngoài những nghi thức, nghi lễ diễn ra theo trình tự thời gian, tục lệ truyền thống của người Chăm, Lễ hội còn là dịp để đồng bào Chăm giới thiệu, quảng bá những nét văn hóa đặc sắc, riêng biệt của mình đến với du khách thông qua các hình thức diễn xướng dân gian như dân ca, dân vũ; trình diễn nhạc cụ truyền thống trống Paranưng, Ginăng, kèn Saranai; biểu diễn nghề làm gốm, dệt thổ cẩm, giới thiệu trang phục và điệu múa truyền thống. Bên cạnh đó là các trò chơi, trò diễn mang đậm sắc thái văn hóa Chăm.
Lễ hội Ka-tê năm 2018 của đồng bào Chăm ở Bình Thuận diễn ra tại tháp Pô Sha Inư, TP Phan Thiết đã thu hút đông đảo nhân dân, du khách trong nước và quốc tế tham dự và chiêm ngưỡng.
Bà Trần Thúy Lâm, du khách đến từ Bến Tre, cho biết, bà cũng đã nghe và tìm hiểu về Lễ hội Ka-tê của đồng bào Chăm qua sách báo và internet, nhưng đây là lần đầu tiên được trực tiếp tham dự Lễ hội, cảm thấy không khí rất vui và mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Chăm. Lễ hội lưu giữ được giá trị truyền thống của người Chăm để cho các thế hệ sau tiếp tục bảo tồn và phát huy.
Trong dịp Lễ Ka-tê truyền thống của cộng đồng người Chăm, Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQVN tỉnh Bình Thuận, các ban, ngành, đoàn thể và các địa phương đã đi thăm, tặng quà chúc đồng bào Chăm theo đạo Bà-la-môn ở các địa phương trong tỉnh đón mùa Lễ hội Ka-tê vui tươi, an lành và tiết kiệm.
Những hình ảnh các hoạt động diễn ra trong Lễ hội Ka-tê tại Bình Thuận:
Biểu diễn múa hát truyền thống dân tộc Chăm khai mạc Lễ hội Ka-tê 2018.
Các thiếu nữ Chăm biểu diễn điệu múa truyền thống của dân tộc.
Thiếu nữ Chăm rước mâm lễ lên tháp thực hiện nghi thức cúng lễ.
Đi trước đoàn thỉnh và rước y trang Nữ Thần Pô Sah Inư lên tháp chính là các thiếu nữ với những điệu múa truyển thống.
Các chức sắc tôn giáo Bà-la-môn thỉnh và rước lên y trang Nữ Thần Pô Sah Inư lên tháp chính.
Các thiếu nữ Chăm với điệu múa truyền thống dưới chân tháp Pô Sah Inư.
Tháp Pô Sha Inư, TP Phan Thiết là nơi diễn ra các nghi thức chính của Lễ hội Ka-tê của đồng bào Chăm ở Bình Thuận.
Bài, ảnh: NGUYỄN TRUNG; ĐÌNH CHÂU
Nguồn: http://www.nhandan.com.vn/nation_news/item/37862402-dong-bao-cham-ninh-thuan-vui-don-le-hoi-ka-te-2018.html