Người xưa cho rằng lý ngư, cá gáy/cá chép, cá anh vũ muốn thành rồng phải vượt Long môn hay Vũ môn!

Theo Tầm nguyên tự điển, Vũ Môn là tên 1 con sông mà Vũ Đế đã đào để trị thủy, có khúc rất hiểm trở, nhiều thác ghềnh, hễ con cá nào vượt qua được thì sẽ hoá rồng. Còn Đào Duy Anh, trong Hán Việt tự điển, thì cho rằng Vũ Môn là tên một khúc núi ở thượng du Trường Giang thuộc Tứ Xuyên có vực rất sâu. Tương truyền đến mùa thu, nước lụt, mưa lớn thì cá đua nhau thi nhảy, con nào vượt qua Vũ Môn thì hoá rồng.
Chuyện cổ tích VN có kể, vào 1 năm hạn hán, Trời mới đặt ra kỳ thi kén các vật lên làm rồng để tạo mưa, gọi là thi Rồng. Vua Thủy Tề Loan báo cho tất cả cư dân dưới nước tham gia. Cuộc thi có 3 kỳ, mỗi kỳ vượt qua 1 đợt sóng. Con nào vượt qua cả 3 mới được hoá rồng. Nhiều loại thủy tộc bị loại ngay từ đợt sóng đầu tiên. Chú tôm vượt qua 2 đợt, cả vây, đuôi, râu đã gần hoá rồng, nhưng đến đợt thứ 3 thì bị té nhào, đến nỗi lưng bị còng và cứt lộn lên tận đầu! Đến lượt cá chép thì gió ào ào thổi, mây kéo rầm trời. Chép ta vượt 1 lèo qua cả 3 đợt sóng và lọt vào Vũ Môn. Chép vẫy mạnh đuôi, thân hình biến đổi – sừng mọc lên, vây, râu dài ra, toàn thân uốn lượn oai linh, thật đúng là…RỒNG! Cá hoá Long phun nước, làm gió táp mưa sa, muôn loài sung sướng – sự sống đã hồi sinh!
Ở nước ta có một số địa danh mà trong sử sách ghi nhận đã từng có cuộc thi Cá hoá Long. Đó là núi Long Môn, tên khác là Thác Bờ thuộc Hưng Hoá – Phú Thọ ngày nay, nơi cá Anh Vũ vượt sông Gia Hưng hoá rồng. Nghệ An thì có suối Vũ Môn trong dãy Giăng Màn thuộc Hương Sơn. Tương truyền hàng năm cứ vào ngày 8/4, cá chép thì nhau để hoá rồng. Vì thế có câu: “Mồng bốn cá đi ăn thề/mồng tám cá về, cá vượt Vũ Môn”… Tại Bình Định thì có suối Hầm Hô, mùa gió nam, nước lụt, cá ngược về nguồn sinh đẻ, đua nhau vượt thác để hoá rồng. Vì thế Hầm Hô còn có tên Thác Cá Bay. Từ đó có câu:
“Hầm Hô chờ cá hoá Rồng
Bâng khuâng nhớ đến anh hùng họ Mai”
Họ Mai ở đây là Mai Xuân Thưởng trong phong trào Cần Vương ở Bình Định!
Hoá Rồng là ước mơ bao đời nay của dân tộc ta, của những con người luôn vượt khó để vươn lên, để thành đạt:
“Cá kia có chí hoá Rồng/ con người có chí mới không hỏng tài”…
Hay: ” Biết chừ cá gáy hoá rồng/đền ơn thày mẹ ẵm bồng ngày xưa…”, ” Một ngày ở với người khôn/cũng như cá vượt Vũ Môn hoá Rồng”…
Nhưng, hoá Rồng không hề dễ, nếu không thực sự nỗ lực vượt bực và đôi khi phải trả giá: ” Chép lớn cũng muốn lên Rồng/nhảy lên chẳng được hoá Long, bể đầu”…còn kẻ bất tài, lại muốn leo cao thì:
….Nực cười thầy bói soi gương
Thày tu chải chấy, cá mương hoá rồng!…
Rồi: Gan ruồi, mỡ muỗi cho tươi
Xin chàng chín chục con dơi hoá rồng
Và: Ngựa ô trổ mã thành rồng
Anh đây trổ mã thành…chồng của em!…
Hôm nay ra chợ, thấy con cá chép sông rõ to, nặng hơn 5 ký. Nhưng nhìn tướng có vẻ phàm ăn, bất tài, chắc chỉ lo ” vinh thân, phì gia “, khó mà hoá…rồng được. Mang về chặt khúc làm món canh chua và kho riềng, mời bạn hữu đến…MĂM!!!

Nguồn: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=498733033803359&id=100010000008701