Hình tượng NGỰA hiện diện từ rất sớm trong văn hoá ĐÔNG-TÂY. Là 1/12 con GIÁP trong văn hoá phương Đông, gắn liền với nhiều biểu tượng thần thoại NHÂN MÃ trong văn hoá phương Tây, nằm trong LỤC SÚC trong văn hoá nhiều nước, là chủ đề cho các môn hội họa, điêu khắc, thơ văn…, là biểu tượng cho sự trung thành,tận tụy, cho tài lộc,thành công, sự kiêu hãnh, tự do và thanh khiết. MÃ ĐÁO đi liền với THÀNH CÔNG. Ngựa có dáng đẹp, mạnh mẽ, sung mãn nhưng thanh nhã, hiền lành…
Trong Phật giáo, ngựa tượng trưng cho khí, sức mạnh và nỗ lực hành pháp, giúp kiếm soát, thức tỉnh tâm trí. Trong nghệ thuật Phật giáo, ngựa nâng đỡ toà ngồi của Bảo Sinh Phật, là phương tiện của nhiều vị thần, hộ pháp. Đền Bạch Mã thờ thần Long Đỗ – Thành Hoàng của Hà Nội xưa.
Trong nghệ thuật, ngựa là loài thú đẹp nhất, đi vào mỹ thuật từ rất lâu, hiện diện trong hang động, đền đài, lăng tẩm, chùa chiền, là đề tài lớn trong điêu khắc, hội hoạ, văn thơ…
Ở VN, ngựa là một trong số những loài vật được mô tả khá sinh động trên tranh, tượng dân gian, có mặt trên phù điêu gỗ, đá và tất nhiên cả trên GỐM nữa. Nếu thăm chùa Bút Tháp, Tây Mỗ, Linh Quang, Phật Tích…ta sẽ gặp hình tượng ngựa được thể hiện rất phong phú những nơi đây…
Thế kỷ 16, Phật giáo phát triển trở lại, hình tượng ngựa xuất hiện với dạng ngựa linh, có cánh trong đình Tây Đằng ( Sơn Tây ), long mã trong chùa Trà Phương ( Hải Phòng ). Sang TK17, hình tượng ngựa càng phổ biến với kích thước lớn hơn bằng đá ( mộ quận Đăng, Thanh Hoá, nhóm tượng giám mã ở đình Hương, Bắc Ninh…). Cảnh ngựa đá chầu voi đá cũng khá phổ biến trong các lăng miếu thời Nguyễn. Ở Đông Hưng, Thai Bình cũng từng có di tích Voi đá Ngựa đá…
Riêng với gốm, hình tượng ngựa vẽ trên đồ gốm thì khá nhiều. Gốm Hoa Nâu TK14, gốm Hoa Lam TK15 trở về sau vẽ ngựa có trong các bộ sưu tập tôi đã thấy.
Riêng tượng gốm thì hiếm hơn. Tượng ngựa tam sắc thời Đường thì khá nổi tiếng…Một lần tình cờ tôi bắt gặp một tượng gốm hoa văn trang trí men lục da táo dưới dạng một chiếc bình rượu, niên đại khoảng TK16. Khá đẹp, lạ và chắc hiếm gặp. Thử trình làng cùng vui nhé các bạn!
Nguồn: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=328696890806975&id=100010000008701