Tháng 08/2013, trong chuyến công tác dọc Miền Trung, chúng tôi được tiếp cận kho chứa hiện vật của Bảo tàng Đà Nẵng, mục đích của chuyến công tác này là nhằm tiếp cận các bộ sưu tập hiện vật tiền sử trước đây và cập nhật các tư liệu mới nhất hiện đang được lưu giữ tại các Bảo tàng thuộc các tỉnh Miền Trung – Tây Nguyên.

Hiện tại trong kho chứa hiện vật của Bảo tàng Đà Nẵng, ngoài các sưu tập đồ đá đã biết như di Chỉ Bàu Dũ, Bàu Trám. Gần đây Bảo tàng Đà Nẵng vừa tiếp nhận bộ sưu tập cuốc, rìu bôn đá do nhà sưu tập Lâm Dũ Xênh (thị trấn Châu Ổ, Bình Sơn, Quảng Ngãi) trao tặng, số hiện vật này được ông Xênh sưu tập ở An Khê, Gia Lai, vào tháng 5/2008.

Bộ sưu tập này có 16 tiêu bản, gồm các loại hình sau: 6 chiếc cuốc (1 chiếc cuốc vai nhọn và 5 chiếc cuốc vai xuôi), 10 chiếc rìu (1 chiếc rìu vai nhọn, 3 chiếc rìu vai ngang và 6 chiếc rìu vai xuôi). Hầu hết các tiêu bản này còn nguyên hình dáng ban đầu, đã qua quá trình sử dụng, có tiêu bản còn được ghè lại phần lưỡi sau khi đã sử dụng một thời gian, hoặc dấu vết sử dụng còn để lại ở phần lưỡi.

Chất liệu đá được sử dụng làm cuốc và rìu trong bộ sưu tập này gồm các loại chất liệu sau: 2 chiếc cuốc được làm từ đá basalte, 4 chiếc cuốc được làm từ đá phtanite; 1 chiếc rìu được làm từ đá basalte, 1 chiếc rìu được làm từ đá silic và 8 chiếc rìu được làm từ đá phtanite. Kích thước của từng tiêu bản xin xem (xem bảng thống kê và miêu tả).

Một vài nhận xét

Những tiêu bản cuốc, rìu đá được trình bày trên. Trước tiên chúng tôi muốn nói đó là những di vật thật, chúng thuộc giai đoạn hậu kỳ đá mới, niên đại cách ngày nay khoảng 4.000 đến 3.500 năm. Vì đây là hiện vật sưu tầm trôi nổi nên chưa biết chúng được tìm thấy cụ thể ở địa điểm nào? Thông qua loại hình này chúng tôi có thể so sánh với nhiều bộ sưu tập đồ đá khác được biết ở Việt Nam.

Các tiêu bản ký hiệu: BTĐN3240/Đ 171; BTĐN3242/Đ 173; BTĐN3243/Đ 174; BTĐN3235/Đ 166; BTĐN3234/Đ 165; BTĐN3233/Đ 164; BTĐN3232/Đ 163; BTĐN3228/Đ 159; BTĐN3229/Đ 160; BTĐN3230/Đ 161; BTĐN3231/Đ 162 đây là những loài hình cuốc, rìu thường thấy ở khu vực Đông Nam Bộ (di chỉ An Sơn, Rạch Núi, niên đại 4.500 – 3.500 cách ngày nay); BTĐN3241/Đ 172; BTĐN3238/Đ 169; BTĐN3239/Đ 170; BTĐN3237/Đ 168; BTĐN3236/Đ 167 đây là những loài hình cuốc, rìu thường thấy ở khu vực Bắc Tây Nguyên (Di chỉ Đăk Giang – K’Bang – Gia Lai), Biển Hồ, Trà Dôm (TP Plei ku – Gia lai), TaiPer (Chư Sê – Gia Lai), Ia Mơr (Chư P’rông – Gia Lai),… niên đại 4.000 – 3.000 cách ngày nay.

Gần đây có nhiều người thích sưu tập các di vật cổ, ngoài việc sưu tập để thoả lòng đam mê về các di vật cổ họ còn ý thức được rằng đây là những gì cha ông chúng ta để lại qua hàng chục, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm lịch sử. Trong các bộ sưu tập chúng tôi hiện biết ở Việt Nam, riêng trên địa bàn các tỉnh Tây Nguyên chúng tôi xin kể ra một vài bộ sưu tập như: Bộ sưu tập của ông Văn Đình Thành (Kon Tum) có đến trên 20.000 hiện vật đá và hàng trăm hiện vật đồng, gồm các loại hình như: cuốc, rìu, bôn, khuôn đúc rìu đồng, đồ trang sức,…; Sưu tập của ông Bế Văn Phúc (Kon Tum) bộ sưu tập của ông cũng có hàng trăm di vật đá, đồng; Sưu tập của ông Nguyễn Văn Hưng ở Thôn 6, thị trấn Chư Prông cũng có đến vài nghìn hiện hiện vật đá, đồng, sắt, đồ trang sức, chóe rượu, gốm sứ.

Ngoài niềm đam mê sưu tầm để chơi, có người còn tặng một phần sưu tập của mình cho các trường đại học để làm giáo cụ trực quan, làm mẫu vật nghiên cứu hay tặng lại Bảo tàng Tổng hợp ở các địa phương,… Tuy bộ sưu tập đá của ông Lâm Dũ Xênh không nhiều, nhưng ông đã tặng lại cho Bảo tàng Đà Nẵng, đây là việc là rất có ý nghĩa. Bộ sưu tập này sẽ được Bảo tàng giới thiệu đến công chúng trong thời gian tới.

Phan Thanh Toàn
(Viện Khảo cổ học)
Nguyễn Thị Ơi, Đặng Văn Khoa và Phan Thị Liên Khương
(Bảo tàng Đà Nẵng)

Nguồn: http://www.baotangdanang.vn/portal/page/portal/baotang/tin_tuc_su_kien?p_pers_id=&p_folder_id=1669835&p_main_news_id=5449985&p_year_sel=